Czym w ogóle są zaburzenia ze spektrum autyzmu?
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) jest to grupa zaburzeń charakteryzujących się deficytami w werbalnej i niewerbalnej komunikacji, zaburzonymi relacjami społecznymi oraz ograniczonym i stereotypowym repertuarem zainteresowań i aktywności. Jest to zaburzenie mające podłoże neurobiologiczne, o nieznanej złożonej etiologii. Najczęściej zaburzenie ze spektrum autyzmu manifestuje się już od urodzenia.
Jakie są przyczyny autyzmu?
Przyczyn autyzmu poszukuje się w niemal każdej sferze życia człowieka. Obecnie przyjmuje się, że ASD jest zaburzeniem wieloczynnikowym. Najczęściej wymieniane przyczyny to:
• Czynniki środowiskowe: zanieczyszczenie powietrza, chemizacja rolnictwa, spożywanie wysoko przetworzonego i konserwowanego pożywienia, eskalację wysokich technologii (wczesne stymulowanie telewizją, tabletem itd.), starszy wiek rodziców (zwłaszcza ojca)
• Czynniki ciążowe i okołoporodowe: komplikacje i choroby w przebiegu ciąży, niedotlenienia, wylewy dokomorowe, wcześniactwo
• Czynniki genetyczne, dziedziczenie
Dokładne mechanizmy nie są jeszcze do końca poznane i nadal pozostają przedmiotem intensywnych badań naukowych.
Co z diagnozą autyzmu u kobiet/dziewcząt?
Dotychczas większość badań skupiała się na autyzmie u chłopców, co mogło prowadzić do niedoszacowania występowania tego zaburzenia u dziewczynek. Jednakże, coraz więcej badań sugeruje, że objawy autyzmu mogą przejawiać się inaczej u dziewcząt i że kobiety z autyzmem mogą być częściej niediagnozowane.
Objawy autyzmu u dorosłych
Wielu z was słyszało o autyzmie, dzięki kampaniom edukacyjnym, akcjom medialnym czy też oglądając seriale w których pojawiała się tematyka neuroróżnorodności. Nie jest to jednorodne zaburzenie; to spektrum, które obejmuje szeroki zakres dolegliwości, od łagodnych po znacznie upośledzające codzienne funkcjonowanie.
Wysokofunkcjonujący dorośli z diagnozą ASD mogą osiągać imponujące sukcesy w obszarach związanych z ich zainteresowaniami, jednakże wciąż spotykają się z trudnościami w relacjach społecznych. Często mają problem z płynnym uczestnictwem w rozmowach, wykazują nietypowe sposoby mówienia i gestykulacji. Brakuje im także empatii, a ich szczera otwartość może czasem ranić. Mimo że ich wypowiedzi są prawdziwe, mogą być postrzegane jako obraźliwe.
Osoby z autyzmem, które funkcjonują na niższym poziomie, często wymagają wsparcia przez całe życie z powodu znacznego stopnia upośledzenia intelektualnego, który uniemożliwia im samodzielne funkcjonowanie. Często borykają się także z poważnymi zaburzeniami mowy, mogą nie mówić w ogóle lub używać jedynie pojedynczych fraz. Wiele osób z autyzmem cierpi również na objawy neuropsychiatryczne, takie jak skłonność do wybuchów emocjonalnych, zachowania opozycyjne, samookaleczanie się oraz destrukcyjne zachowania.
Diagnoza
Diagnozowanie autyzmu u dorosłych może być wyzwaniem ze względu na różnorodność objawów i możliwość maskowania cech autystycznych przez wiele lat. Obecnie najczęściej wykorzystywanym narzędziem w diagnostyce ASD jest ADOS-2, dzięki swojej standaryzacji jest kluczowym narzędziem diagnostycznym wykorzystywanym przez specjalistów. ADOS-2 skupia się na obserwacji zachowań związanych z autyzmem w trzech obszarach: interakcjach społecznych, komunikacji i zainteresowaniach/restrykcji sensorycznych. Test zawiera szereg zadań, które pozwalają na ocenę różnych aspektów funkcjonowania jednostki w tych obszarach.
Szanujmy/wspierajmy/inspirujmy się
W dzisiejszym społeczeństwie rośnie świadomość autyzmu i potrzeba bardziej zindywidualizowanego podejścia. Terapie behawioralne, wsparcie społeczne i edukacja odgrywają istotną rolę w poprawie jakości życia osób z ASD. Jednakże, droga ta wymaga empatii, zrozumienia i wyjątkowego podejścia do każdego przypadku. Wreszcie, należy pamiętać, że osoby z autyzmem to jednostki pełne potencjału i wartości, a ich unikalne spojrzenie na świat może być cennym źródłem inspiracji i wiedzy dla nas wszystkich.